W Zachełmiu odpoczniecie od miasta. Do tej podgórskiej wsi ciągnęli letnicy od XIX wieku, a słynny kompozytor zamieszkał tu na stałe

Zachełmie leży blisko Karpacza i Szklarskiej Poręby, ale zachowało kameralny charakter i nie ma tu nic z atmosfery kurortu. To właśnie cenią letnicy, którzy od XIX wieku przyjeżdżają do Zachełmia po spokój, podziwianie wspaniałych panoram, jazdę na rowerze i piesze wędrówki.

Powstanie Zachełmia sięga XVII wieku. Założyli je uchodźcy religijni z Czech. Na początku mieszkańcy osady parali się wyrębem drewna oraz pasterstwem. Potem pojawiło się tkactwo, a także specjalizacja Zachełmia – sady wiśniowe.

Letniskiem wieś stała się na początku XIX wieku. W Saalberg (niemiecka nazwa wsi) mogło się tu zatrzymać ponad 500 gości. Każda z chałup miała pokoje dla letników. Działały też dwa hotele i kilkanaście pensjonatów. We wsi był basen, kawiarnie, restauracje, wyciąg narciarski, sklepy.

Dziś także nie brakuje miejsc do nocowania, ale na większe zakupy, do kawiarni czy restauracji jechać trzeba do Jeleniej Góry. Chętnie sprowadzają się tutaj mieszkańcy dużych miast. Wille wyrastają jak grzyby po deszczu.

Najsłynniejszym mieszkańcem Zachełmia był Ludomir Różycki, kompozytor, autor wielu oper. Największą popularność przyniósł mu jednak balet "Pan Twardowski". Balet był wielokrotnie wystawiany na niemal na wszystkich polskich scenach, a także na arenie międzynarodowej.

W 1948 roku kompozytor, za zasługi dla kultury, otrzymał w Zachełmiu od państwa dużą willę. Nazwał ją Pan Twardowski i pod tą nazwą znana jest do dzisiaj. W 1952 roku minister kultury Włodzimierz Sokorski przekazał artyście fortepian firmy Blüthner. Kompozytor często grał na nim wieczorami, gdy wraz z żoną w willi podejmował gości. Dźwięki niosły się okolicy i przełęczy, którą potem nazwano "Przełęczą Różyckiego".

Kompozytor mieszkał w Zachełmiu do śmierci w roku 1953. Willa Pan Twardowski jest obecnie w prywatnych rękach i jest remontowana.

t

Niedawno w Starej Remizie, Centrum Dziedzictwa i Aktywności Twórczej w Zachełmiu odsłonięto tablicę upamiętniającą pobyt Ludomira Różyckiego w tej wsi.

Jednym ze znakomitych przedwojennych mieszkańców wsi był inżynier Alfred Wilm, z wykształcenia chemik i metalurg. Wynalazł on stop aluminium. Kiedy zakończył swoją pracę naukową przeniósł się do Zachełmia.

W Zachełmiu osiadł również brat Alfreda Wilma, Bernard Wilm – filozof, pisarz i pszczelarz z zamiłowania. Bernard interesował się również sztuką ludową i śląską kulturą. Żyjąc w Zachełmiu, z żalem stwierdził, że zanika karkonoska, góralska tradycja. Bernard rozpoczął prace nad strojem zachełmiańskim. Tworzył projekty wzorów strojów ludowych. Dzięki niemu przetrwał haft zachełmiański.

Bernard Wilm sprawił, że lniane koszule z haftem zachełmiańskim stały się słynne na cały Śląsk. Haftowane koszule stanowiły część ubioru przedwojennego Zachełmia. Koszule, nazywane "saalberger Hemden", były wówczas niezwykle popularne w całym regionie. Stanowiły one również o odrębności mieszkańców.

Po latach zapomnienia haft zachełmiański jest ponownie powodem do dumy mieszkańców wsi. Haft łączy elementy wspólne dla wielu kultur, roślinne, celtyckie, kresowe.

W 2008 roku haft odtworzono na podstawie dawnych wzorów odnalezionych na strychu jednego z domów. Mieszkanki Zachełmia
Jolanta Sidor i Jolanta Piątkowska stały się specjalistkami od haftu i wciągnęły w prace inne panie. Prowadzone są warsztaty haftowania, a w Starej Remizie można kupić pamiątki ozdobione haftem. Stanowią one wyjątkową pamiątkę z pobytu w Karkonoszach.

​Z Zachełmia wiedzie kilka szlaków turystycznych do atrakcyjnych miejsc w okolicy:

• na zamek Chojnik - szlak zielony i czarny,
• do Czarnej Przełęczy w Karkonoszach - szlak czarny,
• do wodospadu Podgórnej w Przesiece - szlak zielony,
• do Jagniątkowa - szlak niebieski,
• do Karpacza - szlak zielony przez Borowice.

Zobacz jak dojechać do Zachełmia

Czytaj o innych ciekawych miejscach na Dolnym Śląsku:

Oglądaj także: