Katedra św. Wacława i Stanisława w Świdnicy góruje nad okolicą i zaprasza turystów

Dolnośląska Świdnica posiada drugi po Wrocławiu co do wielkości kompleks zabytkowy w tym regionie. Urokliwa i klimatyczna starówka to nie tylko Rynek, wąskie uliczki i perełki architektoniczne kamieniczek, ale też majestatyczne obiekty sakralne. Najważniejszym zabytkiem protestanckim miasta jest Kościół Pokoju, a diamentem starówki katolickiej jest świdnicka katedra.

Wskazywanie katedry na mapie Świdnicy jest czystą formalnością, bo jej wieżę widać z daleka nie tylko ze starówki i przedmieść, ale z okolicznych wzgórz i wież widokowych w całym regionie wałbrzyskim.

Katedra św. Wacława i Stanisława w Świnicy na mapie Starówki

Strzelistą sylwetkę katedry dostrzegamy z odległych o kilkadziesiąt kilometrów miejsc dzięki jej wieży. Wieża ta o wysokości 101,21 metrów jest dziś najwyższą na terenie całego Śląska, a zatem wyższa od dwóch liczących 97 m wież katedry we Wrocławiu. Wieża katedry św. Wacława i Stanisława w Świnicy to też szósta co do wielkości w Polsce.

Położona pomiędzy ruchliwą Aleją Niepodległości DW 379 a placem św. Jana Pawła II wysoka budowla w ciasnej zabudowie jest trudna do sfotografowania bez użycia drona. Chętnym do wykonania tego "wyczynu" przypominamy, o możliwości wykonania zdjęcia katedry z wieży świdnickiego Ratusza.

Pierwocin świdnickiej katedry można się doszukiwać w wieku XIII kiedy istniał tu zburzony w 1241 roku przez Tatarów, pierwszy kościół parafialny. Na jego miejsce wzniesiono kościół drewniany, a wedle przekazów, w 1330 roku sam książę świdnicki Bolko II zlecił budowę murowanej świątyni. Sam władca miał ułożyć pierwszy kamień. Kamienne bloki układało wielu mistrzów, podobnie jak ceramiczne pokrycie dachu. Wielkość kościoła mówiła wiele o zamożności fundatorów i randze miasta. Kościół rozbudowywano w latach 1400–1410, a w połowie wieku XVI trzeba było go odbudować po pożarze. Ogień strawił gotyckie wyposażenie kościoła, a jezuici odbudowali je w stylu barokowym.

Istotne przełomy dla tego obiektu to:

• 1660 rok, kiedy patronat nad kościołem przejęli jezuici, to oni postawili znajdującą się przed nim kolumnę św. Floriana i św. Jana Nepomucena.
• Druga połowa XVIII w. i występujące w niej wojny śląskie przyniosły nieoczekiwaną zmianę zastosowania obiektu. Prusacy stworzyli we wnętrzu katedry obóz jeniecki, a później też magazyn.
• W 1773 roku kościół wrócił do swojego pierwotnego, sakralnego przeznaczenia.
• Remonty i renowacje katedry prowadzono wielokrotnie, odnotować warto, że w 1979 wymieniono piaskowcową posadzkę kościoła na nową, wykonaną z granitu.
• 25 marca 2004 kościół św. Stanisława i Wacława zyskał rangę katedry nowo ustanowionej diecezji świdnickiej
• W 2017 Katedra Świdnicka została uhonorowana tytułem Pomnik Historii nadanym przez Prezydenta RP.

Gotycka świątynia i jej barokowe wnętrze zachwyca rozmachem. Nawa główna świątyni ma 71 m długości, 10 m szerokości i jest na 25 m wysoka. Szerokość trzech naw łącznie to 27 m. Dodatkowo, do naw bocznych dobudowano w różnych okresach kaplic.
Wnętrze katedry to mnogość zdobień i detali - zabytków malarstwa i rzeźby. To piękna i duża budowla - jeden z największych kościołów na Śląsku, z najwyższą wieżą na Dolnym Śląsku. Katedra jest trzynawowa, ma budowę bazylikową, a także wielobocznie zamknięte prezbiterium. Pod nim znajduje się XIV-wieczna krypta z urokliwym sklepieniem palmowym.

Zachodnia strona katedry jest wyjątkowo spektakularna dzięki czterem gotyckim portalom wykonanym z piaskowca. Ozdabiają je figury apostołów oraz świętych, w tym patronów kościoła, czyli św. Wacław i św. Stanisław. Na uwagę zasługują też portal główny jest parzysty i znajduje się na nim rzeźba św. Anny Samotrzeć z XV w. Ozdobny jest też portal północny, tu znajdziemy m.in. popiersia i płaskorzeźby.
Poza korpusem głównej nawy istotną część katedry stanowią przyległe od północy oraz od południa gotyckie kaplice.

Na uwagę zasługują zdobienia sklepienia, witraże, a także katedralne ołtarze:

• ołtarz główny,
• ołtarz niepokalanego poczęcia Matki Bożej,
• ołtarz krzyża świętego,
• Św. Jana Nepomucena,
• Św. Tomasza
• i Św. Dyzmy.

kaplice

1. Św. Franciszka Ksawerego,
2. Matki Bożej Świdnickiej (inaczej Marmurowa),
3. Trzech Króli,
4. Św. Józefa - inaczej Kramarzy,
5. Bractwa Maryjnego (inaczej Chór Mieszczan)
6. Św. Ignacego,
7. Siedmiu Sakramentów,
8. Św. Jadwigi,
9. i Jana Chrzciciela.

Legenda o budowniczych
W powstałej tuż pod koniec XVIII wieku historii Świdnicy znalazła się informacja o tym, że przy wejściu do kościoła - dzisiejszej katedry wykuta była kamienna łopata podbarwiona na czerwono. Wedle przekazu źródłem koloru miała być krew. Twórca książki powołał się na legendę mówiącą o przyczynie wykonania w murze tej łopaty. Wedle podania budowniczy wieży katedry miał zdolnego ucznia, którego kunszt objawił się w projekcie drugiej wieży, która miała zwieńczać gmach i powstać obok dzieła mistrza. Miała ona już być gotowa w połowie, jednak zazdrosny mistrz nie zniósł dobrze tej rywalizacji i zepchnął ucznia, kiedy ten pracował na rusztowaniu. Młody twórca zginął na miejscu, a jego zabójca został skazany na śmierć przez dekapitację. Egzekucji miano dokonać przed kościołem łopatą. W miejscu, w którym trysnęła krew architekta, wykuto na pamiątkę tej tragedii i zbrodni łopatę. Krew na kamieniach miała pozostać na wieki. Tak legenda tłumaczy, dlaczego katedra ma tylko jedną wieżę.

Najcenniejsze zabytki gotyckie katedry
To ocalałe średniowieczne elementy wyposażenia, wśród nich jest ołtarz prawdopodobnie wykonany przez ucznia Wita Stwosza. To gotycki poliptyk z 1492 roku ze sceną Zaśnięcia Matki Bożej. Został on umieszczony w kaplicy zwanej Chórem Mieszczan. Znawcy dopatrują się w zabytku kopii Ołtarza Mariackiego.

Ołtarz główny katedry to szczyt artyzmu Johanna Riedela jezuity i rzeźbiarza tworzącego w stylu barkowym. Scena główna przedstawia tu Matkę Bożą z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych. Postacie umiejscowione są pod baldachimem, który wspiera 7 kolumn.

Matka Boża Świdnicka
Niemal każdy kościół ma swój cudowny obraz, nie inaczej jest w przypadku katedry. Matka Boża Świdnicka umieszczona jest w Kaplicy Marmurowej, którą ufundował w 1459 roku cech rzeźników.
Średniowieczny obraz Matki Bożej Świdnickiej zwany Domina in Sole umieszczono tu roku 1686. Kaplica jest ozdobna, bogata w rzeźby i sztukaterie podyktowane religijną symboliką. Obraz słynie z cudów, dlatego też 8 maja 2000 roku Metropolita Wrocławski ustanowił w kościele pw. św. Stanisława i św. Wacława w Świdnicy Sanktuarium Matki Bożej Świdnickiej.

Krypta
Katedra ma też podziemną kryptę usytuowaną pod prezbiterium kościoła. Powstała w XIV wieku i znawcy architektury doceniają jej wykonanie m.in. z uwagi na pięknie ozdobiony sufit ze sklepieniem palmowym wspartym na pojedynczym, centralnym wielobocznym filarze. Jego żebra zwieńczone są służkami w formie głów i twarzami o zróżnicowanej mimice. Gotyckie krypty na Dolnym Śląsku należą do rzadkości.

Nietoperze katedry
Od 2010 roku leśnicy Nadleśnictwa Świdnica i przedstawiciele Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu oraz pasjonaci chiropterologii liczą nietoperze zimujące na strychach zabytkowego obiektu. Te skryte ssaki lubią przesypiać chłody w katedrze, szczególnie licznie reprezentowany jest tu gatunek karlika malutkiego. Liczebność nietoperzy w ostatniej dekadzie wahała się od niespełna 400 sztuk, do nieco ponad 900. Wszystkie nietoperze są objęte ochroną ścisłą, a zimowa hibernacja w świdnickiej katedrze pozwala im bezpiecznie dotrwać do wiosny.

Świdnicki zabytek sakralny, mimo licznych zadań liturgicznych, służy też turystom i zachęca do zwiedzania oraz podziwiania jego piękna przy zachowaniu uszanowania miejsca kultu. Zwiedzający nie powinni odwiedzać katedry podczas mszy, a także nie przeszkadzać wiernym w modlitwie.
Zwiedzanie indywidualne

• od poniedziałku do soboty, od 10:00 do 17:45,
• w godzinach 12:30 – 14:30 katedra jest zamknięta.

Zwiedzanie grupowe, a także uzgadnianie zwiedzania w innych godzinach niż wskazane powyżej, trzeba uzgadniać z przewodnikiem katedralnym - to Mariusz Barcicki (e-mail: [email protected]; tel: 720 101 606).

Więcej o zabytkach i atrakcjach Świdnicy

Co warto zobaczyć w najbliższej okolicy Świdnicy?

Zobaczcie więcej zdjęć katedry św. Wacława i Stanisława w Świnicy

Źródło: http://www.katedra.swidnica.pl/